Verlichting kiezen
LED transformator, trafo of driver: hoe en waarom heb je het nodig?
Wil je van gloeilampen, halogeenlampen of spaarlampen overgaan op LED lampen? Wil je een dimmer installeren om de verlichting thuis beter te kunnen regelen? Of moet je om een andere reden de netwerkspanning of -stroom verlagen? Dan heb je een driver of transformator nodig! Waarom en hoe je dit gebruikt in de bovengenoemde gevallen, lees je hier!
Wat is een transformator (trafo)?
Om een lamp goed aan te kunnen sluiten heb je een gelijke spanning tussen de werkspanning van een lamp en de netspanning van een stopcontact nodig. Een gloei- en halogeenlamp maken gebruik van een constante spanning op het stroomnetwerk. Bij LED lampen werkt dit echter anders. Een LED lamp heeft namelijk geen constante spanning, maar constante stroom nodig. Om die reden heeft een LED lamp een stroombron nodig die voor een constante stroom en het juiste spanningsbereik zorgt.
Om het ‘niveau’ van de verlichting aan te sluiten op de belasting van de netstroom, heb je als het ware een ‘omvormer’ nodig. Heb je te veel belasting, loop je gevaar op overbelasting van de lamp. En sluit je te weinig stroom of spanning aan op je lamp, zal je slecht of geen licht hebben. Om de stroom en spanning vanuit het stopcontact in goede banen te leiden en op de lamp te laten aansluiten heb je een speciale stroombron nodig. Deze stroombron, noemen we een transformator (trafo) of driver. Transformators zetten elektrische spanning van het stopcontact over in een bepaalde gewenste werkspanning, afhankelijk van de lamp. Om ervoor te zorgen dat je de juiste transformator gebruikt, is het belangrijk om op de belasting te letten die op de trafo kan worden aangesloten. Dit wordt uitgedrukt in Watt.
ℹ️ Meer over LED transformator »
Hoe werkt een LED transformator?
Een transformator zet dus spanning en/of stroom om van hoger naar lager, of andersom, zonder (te veel) energie te verliezen. (Een belangrijke voorwaarde dus om daadwerkelijk van het energiezuinige karakter van een LED lamp te kunnen genieten.) Het meest voorkomende scenario om een transformator in te zetten, is dan ook om energiezuinigere LED verlichting aan te kunnen sluiten. Met een transformator kun je de netspanning van 230V naar de benodigde 12V terug schroeven.
Net als de redenen voor een LED transformator, zijn er verschillende soorten trafo’s. Het grootste onderscheid zit in de werking:
- Conventionele transformator: De conventionele trafo werkt aan de hand van twee spoelen. In de primaire spoel wordt een snel wisselend magneetveld opgewekt, waarmee de secundaire spoel een inductiespanning opwekt. De eerste spoel vangt de stroom/ spanning als het ware om en zet deze om tot de gewenste hoeveelheid. De tweede spoel geeft deze getransformeerde spanning of stroom vervolgens weer af aan de lamp.
- Elektrische transformator: Elektrische transformators zetten de netspanning om in elektrische schakelingen. Hierdoor is de trafo lichter en compacter en kunnen ze een hogere frequentie halen. Een elektrische transformator werkt dus efficiënter dan een conventionele. Ze bevatten tevens een overspanningsbeveiliging.
Niet alle lampen hebben een aparte stroombron nodig. In een LED lamp van 230V zit bijvoorbeeld standaard een driver verwerkt. Bij andere lampen moet u vaak zelf de driver op het stroomnetwerk plaatsen. Bijvoorbeeld bij LED lampen van 12V.
Overstappen op LED lampen
Er zijn veel redenen om toch over te stappen op LED verlichting. LED lampen gaan aanzienlijk langer mee, zijn multifunctioneler en zijn energiezuiniger dan traditionele verlichting. Tegelijkertijd kan juist die energiezuinige eigenschap ook een probleem vormen bij het aansluiten van een LED lamp op de netstroom. Om de spanning ‘passend’ te maken, dien je daarom goed op te letten op de minimale en maximale wattage die de trafo nodig heeft. Als de transformator minimaal belast wordt, kan het bijvoorbeeld zorgen voor slecht, flikkerend of helemaal geen licht.
ℹ️ Halogeen vervangen door LED »
Dimbare LED verlichting
Niet alle LED lampen zijn dimbaar, maar er is wel een dimbare variant van vrijwel ieder type LED verlichting. Bij het installeren van een LED dimmer, zijn er een aantal zaken die goed in acht genomen dienen te worden. Op het gebied van een transformator is het belangrijkste dat zowel de lamp, als de transformator als de dimmer door elkaar worden ondersteunt. Je kunt voor dit doeleinde zowel een conventionele, als een elektrische transformator gebruiken.
Voor een succesvolle transformator installatie zijn de juiste belasting (Watt) en compatibiliteit de tover ingrediënten. Verdiep je dus van te voren goed in de materie en de mogelijkheden en zorg ervoor dat de lamp, netstroom, transformator (en mogelijk ook de dimmer) elkaar ondersteunen in de spanning of stroom. Fabrikanten bieden vrijwel altijd relevante compatibiliteit informatie aan. Volg deze gericht.
