Algemeen
Welke voorschakelapparaten zijn er en welke heb ik nodig?
Een voorschakelapparaat(VSA) wordt in diverse lichtbronnen gebruikt. De spanning van een lichtbron, wordt op deze manier begrensd. Je voorkomt dus dat de lamp aan een te sterk voltage wordt blootgesteld. Bij moderne lampen zitten VSA’s in de armatuur verwerkt. Elke lichtbron heeft weer een eigen soort voorschakelapparaat nodig. Er zijn meerdere soorten voorschakelapparaten met diverse eigenschappen. Hieronder lees je welke soorten er zijn en welke je nodig hebt.
Wat is een voorschakelapparaat?
Een voorschakelapparaat voorkomt dat een lichtbron onder hoge spanning komt te staan. Het apparaat zwakt de stroom af, zodat de lamp niet kan beschadigen. Het apparaat werkt met gasontlading. De stroomtoevoer zal voldoende zijn, maar niet te sterk.
De VSA laat de lamp met piekspanning starten. De spanning blijft wel binnen de grenzen van de norm. Voornamelijk tl-buizen en pl-lampen hebben er een nodig. Maar ook andere lampen, zoals spaarlampen, gasontladingslampen, ledlampen en metaalhalidelampen moeten van een voorschakelapparaat voorzien worden. De conventionele VSA’s moeten met een starter worden gecombineerd.
LED lampen hebben ook een voorschakelapparaat nodig. Dit heet een LED driver. Ze werken op dezelfde manier als een transformator. Ze zetten de uitvoervoltages en lichtfrequenties van LED lampen om. Een zwakkere LED lamp met een lager voltage, kan op deze manier wel op je eigen stroomnetwerk aangesloten worden. Zuiniger met energie omgaan? Dan kun je halogeen vervangen door led.
De verschillende soorten voorschakelapparaten
Er zijn drie soorten VSA’s. Dit zijn:
- Conventionele voorschakelapparaten (EM);
- Elektronische voorschakelapparaten (HF);
- LED drivers.
Elektronische VSA’s verschillen van conventionele VSA’s, doordat de starter al is ingebouwd. Bij de conventionele varianten, heb je apart nog een starter nodig. LED drivers werken alleen met LED lampen. Deze zijn bovendien met elektronische VSA’s te vergelijken.
Elektronische voorschakelapparaten kunnen ook dimmen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld een fluorescentie lamp, tl-buis of LED lamp, zachter laten branden. Daarnaast zijn elektronische VSA’s duurzamer in gebruik, maken ze minder geluid en zorgen ze voor een langere levensduur van de lamp. Bovendien zijn ze lichter en compacter dan een conventionele VSA. Ze kunnen dus makkelijk worden ingebouwd, in kleinere lamparmaturen.
Spaarlampen beschikken meestal standaard over een elektronische VSA. Deze zit dan in de lampvoet. Voorschakelapparaten voor metaalhalidelampen met gasontladingen hebben meestal een losse pulsstarter nodig. Een pulsstarter wekt zeer korte piekspanningen op, voordat de lamp gaat branden.
Hoe werken voorschakelapparaten?
Elke VSA heeft zijn eigen werkingsmechanisme. Conventionele VSA’s bestaan uit een spoel. Via deze spoel, krijgt een lichtbron een voeding van ongeveer 50 tot 100V.
Met een starter wordt een lamp voorverwarmd. Denk aan tl-buizen. Deze hebben namelijk een conventioneel voorschakelapparaat en een starter nodig. Een tl-buis moet namelijk op gang komen. Meestal begint deze eerst wat lichtjes te gloeien en te flikkeren. Spanningspieken van 1000V bereiken op ten duur de tl-buis.
Er zit gas in de buis. Dit gas gaat licht geven, door de opgewerkte spanningspieken. Soms is de starter al in de armatuur van de buis verwerkt. Dit is het geval bij een elektronische VSA. Is je tl-buis aan het einde van zijn levensduur? Ga dan je tl-buis vervangen, door een led tl-buis aan te schaffen.
Elektronische VSA’s zijn vooruitstrevende apparaten en beschikken over een nieuwere technologie. Ze werken dan ook anders dan conventionele voorschakelapparaten. De pulsen werken, via een geïntegreerd systeem, zonder aparte starter. Door de elektronische regulering is dit namelijk niet meer nodig.
De elektrische variant wekt piekspanning op, door middel van condensatoren en spoelen. De efficiëntie ligt dus hoger. Bovendien worden LED lampen altijd van een elektronisch voorschakelapparaat voorzien. Ook flikkeren lampen niet meer tijdens het opstarten en hebben ze een snellere ontstekingstijd. Dimbare lampen hebben altijd een elektronische VSA nodig, omdat deze variant lampen kan dimmen.
LED lampen moeten met een elektronische led-driver ontstoken worden. LED lampen zijn kwetsbaarder, doordat stroomfluctuaties de led-chips kunnen beschadigen. De drivers zorgen voor een geleidelijke output. De stroomvoeding blijft, bij elk spanningsbereik, constant. De chips worden dus van de perfecte stroomwaarde voorzien, zonder buitengewoon hoge voltages. Dit zorgt voor een lange levensduur van de ledlamp. Led-lampen zo goed mogelijk laten branden? Kijk dan eens voor een led-transformator.
Handig om te weten over voorschakelapparaten
Er zijn twee soorten tl-buizen. Beiden hebben een ander soort VSA nodig. De conventionele tl-verlichting beschikt meestal over een starter in het armatuur. In plaats van een magnetische VSA, kan deze ook van een elektronische VSA voorzien worden. Daarnaast bestaat er nog tl-verlichting met een hoge frequentie. Er is dan een ballast of een VSA met een hoge frequentie nodig.
Weet je niet welk VSA je tl-buis heeft? Door de armatuur te openen, kun je dit eenvoudig op het vsa-label zien. Als je de oude tl-buizen door led tl-buizen wilt vervangen, kun je zelf ook het voorschakelapparaat verwijderen. Verwijder ook de starter. Dit is meestal een knopje, die aan het uiteinde van de armatuur zit. Je stopt vervolgens een led-driver in de armatuur van de buis.
De constante stroomvoeding van een led-driver, zorgt voor een hoger rendement. Je verbruikt met led dus een stuk minder energie dan met traditionele tl-buizen en halogeenlampen. Steeds meer mensen maken gebruik van LED lampen. Gebruik ze altijd in combinatie elektronische VSA’s, in de vorm van een driver. De lange levensduur maakt bovendien dat ledlampen een stuk goedkoper zijn. Ze zijn duurder in aanschaf dan een halogeenlamp of tl-buis, maar hoeven bijna nooit vervangen te worden.
