Algemeen
Kelvin bepaalt de kleurtemperatuur!
De kleur en intensiteit van verlichting is nog nooit zo gevarieerd geweest als in de laatste jaren. Waar we al een tijdje gewend waren aan het effect van de dimmer op de gewone gloeilamp, zijn de mogelijkheden met de komst van de (betaalbare) LED verlichting in veel huishoudens, in exponentieel tempo door ontwikkeld. Waar, bij veel mensen LED nog steeds (onterecht) bekend staat als het felle, witte (en daarom vaak ongezellige) licht, is dit al lang niet meer het geval!
Er zijn tegenwoordig tal van opties als het gaat om de kleurtemperatuur van een lamp. We kiezen daarom allemaal toch steeds vaker voor de duurzame LED lamp, ondanks het hogere prijskaartje. De LED lamp gaat namelijk aanzienlijk langer mee, bespaart energiekosten en de mogelijkheden zijn tegenwoordig eindeloos. Zeker de nieuwe hightech LED verlichting. Zo kunnen sommige ‘slimme’ lampen tegenwoordig iedere kleurtemperatuur aannemen en op afstand worden bediend. Je tovert met een en dezelfde lamp je felverlichte woonkamer in één knop om tot een romantische setting! Maar welke kleurtemperatuur maakt de verlichting nou sfeervol? Het antwoord vinden we in Kelvin.
Wat is Kelvin?
Kelvin is een algemene temperatuurschaal. Waar we het weer of de temperatuur van bijvoorbeeld onze huiskamers in Nederland uitdrukken in Celsius, zou dit dus ook kunnen in Kelvin. Echter was het tot op heden niet gebruikelijk voor ons om te spreken in Kelvin, tot we ons huis meer en meer begonnen te verlichten met LED lampen. Om een sfeervolle ruimte te maken met LED verlichting, drukken we de temperatuur namelijk nu uit aan de hand van Kelvin.
Kelvin is nu de eenheid die we in de volksmond hebben toegekend aan de kleur van licht. De kleur van licht wordt simpel gezegd bepaald door (korte) golflengte van blauw en (langere) golflengte van rood licht. Dit tezamen geeft de verlichting een witte of warme kleur. Ironisch gezien, wordt licht met een lagere kleurtemperatuur (Kelvin) door ons bestempeld als warmer licht, dan verlichting met een hoge kleurtemperatuur (Kelvin). De kleurtemperatuur heeft daarmee dus ook ogenschijnlijk effect op de lichtintensiteit die we beleven. Dit komt doordat de golflengte van het uitstralende licht afneemt bij een toenemende kleurtemperatuur (warmere kleur).
Wat zijn de verschillende kleurtemperaturen?
Maar hoeveel Kelvin heb je dan nodig voor een geschikte verlichting? Zoals in veel gevallen vragen verschillende gelegenheden en situaties om een verschillende kleur en licht intensiteit. Zo regelen we de verlichting binnenshuis vaak met de intensiteit van halogeen en gloeilampen. Dit ligt gemiddeld rond de 2700K. Een sfeervolle, romantische setting vraagt echter een veel lagere intensiteit en warmere kleur. We schroeven de verlichting dan vaak terug tot de 1200 Kelvin. Terwijl je tijdens het werk bijvoorbeeld feller licht juist prettiger vindt. De meeste (kantoor)panden en winkels hebben daarom vaak TL-verlichting en werkplaatsverlichting met een gemiddelde lichtkleur tussen de 3000K en 4000K. Deze temperatuur wordt ook wel ‘koel wit’ genoemd. De hoeveelheid Kelvin is in verschillende schalen te verdelen. De meest bekende kleurtemperaturen zijn echter:
|
2100 – 2700K |
Warme ‘flame’ kleur zoals natuurlijke lichtbronnen |
|
2800 – 3500K |
Warm wit licht zoals traditionele gloeilampen |
|
3500 – 4500K |
Zacht wit, helder licht |
|
5600 – 65000K |
Zeer helder licht (zoals daglicht) |
ℹ️ Meer over kleurtemperaturen »
Kelvin zegt dus iets over de warmte van het licht, maar heeft niets te maken met de intensiteit van de kleur van het licht. Daarvoor is de CRI (Coloring Rendering Index) in het leven geroepen.
ℹ️ CRI (kleurweergave index) »
Wat is het effect van Kelvin?
Iedere situatie vereist dus een ander type licht. Naast het feit dat een lamp van 3000 tot 4000K in huis, je woonkamer verre van gezellig maakt, heeft de temperatuur van licht ook een dieper psychologisch effect. De reden dat we bijvoorbeeld in een werkomgeving kiezen voor een heldere, koele kleur verlichting, is namelijk dat deze graad Kelvin onze hersenen stimuleert om actief te zijn en er zo voor zorgt dat we alert blijven! Je moet dus eigenlijk wel héél erg uitgeput zijn wil je op kantoor in slaap kunnen vallen.
ℹ️ Meer over werkplaatsverlichting »
Hoe kies ik de juiste kleurtemperatuur?
De intensiteit en de kleur van een lamp heeft significant effect op ons gedrag, de keuze voor een bepaalde kleurtemperatuur is dus voornamelijk afhankelijk van de ruimte. Maar welke keuze maak je als je een ruimte voor meerdere doeleinden gebruikt? Een sfeervolle eilandkeuken in kaarslicht setting is leuk tijdens het borrelen, maar wellicht is het tijdens het kokkerellen ook wel zo prettig om te zien hoeveel zout er wordt besprenkeld. Om scheve gezichten te voorkomen, zijn er verschillende mogelijkheden. Zo zijn er LED lampen die in alle kleuren van de regenboog kunnen veranderen (ook leuk voor een disco-avond). Maar je kunt ook kiezen voor een van de vele dimbare LED lampen. Naast de ouderwetse regelknoppen, kun je nu ook dimmen op afstand of kiezen voor een lamp met ingebouwde dimeffecten. Een goede aanrader om je (naast de kleurtemperatuur) ook hier eens in te verdiepen dus.
