Handige tips
Fitting lamp: De verschillende soorten fittingen
Zoek je een lamp, dan zoek je ook een fitting. Wil je een kapotte gloeilamp vervangen door een E27 LED lamp? Of halogeen vervangen door LED? Kies dan wel voor een lamp met de juiste fitting. De lamphouder of de fitting van een verlichtingsapparaat heet de lampfitting. Hiermee kun je je lichtbron aansluiten en het dient ook als isolatie. In dit artikel geven we je een overzicht van de meest voorkomende lampfittingen.
Wat is een lamp fitting?
Onder de fitting van een lamp verstaan we het metalen gedeelte, waarmee de lamp in het armatuur wordt bevestigd, en ook het gedeelte van het armatuur waar de lamp in bevestigd wordt. Er zijn drie types fittingen voor een lamp:
- Schroefdraad fittingen (bijvoorbeeld de E27 fitting)
- Bajonet fittingen (bijvoorbeeld de GU10 fitting)
- Steekfittingen (bijvoorbeeld de GU4 fitting)
Per type zijn diverse uitvoeringen en maten verkrijgbaar. Niet iedere lamp past in elk armatuur en niet iedere lamp heeft dezelfde fitting. Er zijn honderden verschillende lamp fittingen. Hieronder bespreken we de belangrijkste.
Schroefdraad fittingen (E-fittingen)
Het was Thomas Edison zelf, die in 1909 de schroefdraad fitting ontwikkelde voor het Amerikaanse bedrijf General Electric. De E staat dan ook voor Edison. Het getal achter de E geeft de diameter van de schroefdraad aan. In Europa worden de E27 en de E14 fittingen het meest gebruikt voor lampen.
- E27 fitting. Deze wordt in de volksmond ook wel de grote fitting genoemd. Het was de standaard fitting voor de ouderwetse gloeilamp, zoals die gebruikt werd in hanglampen, plafonnières en dergelijke. De E27 fitting is geschikt voor 230V.
- E14 fitting. Ook wel de kleine fitting genoemd, zie je deze vaak in schemerlampen en bijvoorbeeld kroonluchters. Ook de E14 fitting is geschikt voor 230V, maar je ziet hem ook wel bij installaties die op een accu van 12V of 24V werken, bijvoorbeeld bij boten of caravans.
Naast deze diameters zijn er nog veel meer. Sommige gangbaar, zoals de E40 fitting voor straatverlichting en breedstralers, de E10 fitting voor fietslampjes en de E5 fitting voor sommige kerstboomverlichting en modelbouw. Andere maten worden in Europa zelden gebruikt, maar zijn in Amerika wel gangbaar, met name E26 en E17 fittingen.
De ouderwetse gloeilamp wordt al sinds 2016 niet meer geproduceerd en is hard bezig om uit de winkelschappen te verdwijnen. In plaats daarvan worden er volop spaarlampen en LED verlichting geproduceerd met E27 en E14 fittingen.
E27 fitting
Een lamp met E27 fitting heeft een schroefdraad van 27 mm waarmee de bron in een lamp gedraaid kan worden. Deze is geschikt voor 230 volt. Voor vermogens lager dan deze waarde moet je een E14 fitting gebruiken voor lampen die op 110 volt werken, of een spaarlamp die op 12 volt werkt.
Bijvoorbeeld, halogeen plafondlampen hebben meestal een E27 fitting en worden op 230V aangesloten. Gloeilampen hebben meestal een E14 fitting en worden op 220V aangesloten (het voltage kan iets verschillen naargelang het land). Het feit dat deze twee soorten lichtbronnen niet rechtstreeks aangesloten kunnen worden, veroorzaakt veel problemen bij vervanging.
Je moet je altijd bewust zijn van het voltage dat de apparatuur gebruikt, om geen schade aan het huishouden te veroorzaken.
Shop E27 LED lampenE14 fitting
Een lamp met E14 fitting (klein) is geschikt voor lampen van maximaal 60W. Hij heeft een cilindrische vorm en is 15 mm in diameter. De E14 of kleine Edison schroeffitting wordt vooral gebruikt voor spaarlampen zoals LED’s, compacte fluorescentielampen (CFL), en gloeilampen van niet meer dan 60W.
De lamphouder heeft een schroefdraad van 14 mm waarmee de lichtbron in een lamp gedraaid kan worden. Dit type aansluiting kan verschillende spanningswaarden hebben, afhankelijk van waar je woont, dus controleer je lamp om te zien wat de spanningswaarde is voor je hem op je voeding aansluit. Sommige landen leveren bijvoorbeeld 220-240 V netspanning, terwijl andere landen op 110 – 120 V AC/DC werken.
Shop E14 LED lampenBajonet fittingen
Bajonet fittingen hebben geen schroefdraad, maar twee pinnetjes met verdikkingen aan het uiteinde. Je steekt de pinnetjes in het armatuur en zet de lamp dan vast door hem een kwartslag te draaien. Hiermee wordt voorkomen dat de lamp lostrilt. De meest voorkomende bajonet fitting is de GU10 fitting.
- GU10 fitting. Deze fitting werd ontwikkeld voor de compacte halogeen spotjes. De pootjes van een GU10 fitting zijn vrij dik en hebben een onderlinge afstand van 10mm. Deze fittingen zijn geschikt voor 230V. Sinds 2016 worden er geen halogeenlampjes met GU10 fitting meer gemaakt. LED verlichting met GU10 fittingen zijn echter volop verkrijgbaar.
- G53 fitting. Deze bajonet fitting is platter dan de GU10 fitting. Hij wordt toegepast in AR111 armaturen, die vooral worden toegepast in winkels, restaurants en dergelijke.
GU10 fitting
De GU10 fitting werd ontwikkeld voor de compacte halogeenspots. De pootjes van een GU10 fitting zijn vrij dik en hebben een onderlinge afstand van 10 mm. Deze fittingen kunnen in de gaten van je schijnwerper gestoken worden en vervolgens gedraaid om ze vast te zetten.
De vereiste spanning is 230V. Sinds 2016 worden halogeenlampen met GU10 fittingen niet meer gemaakt. Je kunt echter in veel bouwmarkten LED lampjes met GU10 fitting vinden.
Shop GU10 LED lampenG53 fitting
De G53 fitting werd ontwikkeld voor de compacte halogeenspots. De poten van een G53 fitting zijn vrij dik en hebben een onderlinge afstand van 53 mm. Deze fittingen kun je in de gaten van je schijnwerper steken en dan draaien om ze vast te zetten
De vereiste spanning is 230V. Dit is een E27 inschroefkoppeling, die in 1953 in Duitsland bij AEG gemaakt werd. Sinds 2016 worden halogeenlampen met G53 fittingen niet meer gemaakt. Je kunt echter in veel doe-het-zelf winkels of online winkels LED lampen met G53 fitting vinden.
Shop G53 LED lampenSteekfittingen
Steekfittingen zie je meestal bij verlichting die werkt op 12V. Origineel werden ze ontwikkeld voor halogeenlampen, om verwarring met gloeilampen (met E-fitting) te voorkomen. Bij een steekfitting zitten er twee metalen pennetjes aan de lamp, die in de fitting worden gestoken. Klemmetjes in de fitting zorgen ervoor dat de lamp goed blijft zitten. De meest voorkomende steekfittingen zijn de GU5.3 fitting, de GU4 fitting en de G4 fitting. Veel steekfittingen zijn dankzij de lage spanning geschikt voor gebruik in natte ruimten, zoals badkamers en keukens. Bijzondere vormen van steekfittingen zijn die voor staaflampen en TL-buizen.
- GU5.3 fitting. Deze worden ook wel MR16 fittingen genoemd. De pennetjes van de GU5.3 fitting zijn 1,5mm dik, 7mm lang en zitten 5,3mm uit elkaar. MR staat voor Multifaceted Reflector. MR16 lampjes zijn dus reflectorlampjes of spotjes.
- GU4 fitting. Net als bij de GU5.3 fitting zijn ook lampjes met GU4 fitting reflectorlampjes. Ze worden ook wel MR11 lampen of fittingen genoemd. Bij lampjes met GU4 fitting zijn de pinnetjes 1mm dik en zitten ze 4mm uit elkaar. Vanwege hun compactheid zie je ze vaak in armaturen waar de ruimte beperkt is, bijvoorbeeld bij afzuigkappen of in bureaulampen.
- G4 fitting. Ook de pinnetjes van de G4 fitting zitten 4mm uit elkaar, maar ze zijn dunner dan die van de GU4 fitting: 0,7mm. G4 lampjes zijn vaak heel compact, met een druppelvorm. Deze lampjes stralen rondom licht uit.
- G9 fitting. Deze fitting heeft geen pennetjes, maar metalen lusjes, die op een onderlinge afstand van 9mm zitten. Deze fitting is geschikt voor 230V en is wat compacter dan de GU10 fitting.
- R7S fitting. Ook deze fitting is geschikt voor 230V. Hij wordt toegepast bij staaflampen.
- G5 en G13 fitting. Dit zijn fittingen voor TL-buizen. TL-buizen zijn in twee diktes verkrijgbaar, de T5 uitvoering en de T8 uitvoering. G5 fittingen zijn voor T5 buizen en G13 fittingen voor T8 buizen.
ℹ️ TL-buis vervangen door LED »
ℹ️ Meer over badkamerverlichting »
G5.3 fitting
Deze bajonetfitting is platter dan de GU10 fitting en werd ontwikkeld om te “verbergen” in AR111 lampen die vooral gebruikt werden in winkels, restaurants en dergelijke plaatsen vóór 2016, toen ze geleidelijk werden afgeschaft en vervangen door energiebesparende en mooiere LED lampen.
Als je een halogeenlamp door een LED lamp wilt vervangen, hoef je alleen maar de glazen schaal te verwijderen en de oude bajonetdop los te draaien voor je de nieuwe G5.3 fitting erop schroeft – dat is alles!
Het voltage is hoofdzakelijk 12V voor dit soort lichtbronnen. Als je lamp 220V nodig heeft, koop dan bij aankoop van de lichtbron ook een transformator. Je hoeft alleen het netsnoer rechtstreeks in het stopcontact te steken, of eventueel een geschikte adapter te gebruiken, dan werkt het.
ℹ️ Halogeen vervangen door LED »
Shop G5.3 LED lampenG4 fitting
De G4 fitting bestaat uit een mannelijk en een vrouwelijk deel. Het mannelijk deel wordt in de lamp geplaatst en een mannelijk naar mannelijk verloopstuk kan gebruikt worden voor andere soorten lampen.
Je hoeft alleen maar de lichtbron aan te sluiten en het werkt. Je hoeft niet eens een transformator of een adapter te kopen, zolang je lichtbron maar van dit type bajonetkap voorzien is. Als je wilt, kun je een dimmer op je G4 fitting monteren, waardoor je een hoge mate van compatibiliteit krijgt met allerlei lichtbronnen van verschillende fabrikanten.
Shop G4 LED lampenG9 fitting
Een G9 fitting heeft een insteekfitting met 2 lussen met 9 mm afstand ertussen. Deze fitting vind je meestal in kleine wandlampen of plafondlampen. De lichtbron kan er gemakkelijk in worden geschoven en aangezet. De G9 lamp werd in 1991 geïntroduceerd door de internationale verlichtingsmaatschappij Osram onder de produktnaam GLYCO-SYS.
Shop G9 LED lampen